Spis treści:
- Planowanie produkcji – definicja. Co to jest?
- Podstawowe pojęcia w planowaniu produkcji
- Rodzaje planowania produkcji w firmie
- Czym jest harmonogramowanie produkcji i dlaczego planista jest ważny?
- Znajomość popytu jako niezbędny element planowania produkcji
- Fazy planowania produkcji – jak układać harmonogram dopasowany do warunków funkcjonowania organizacji?
- Proces planowania produkcji na przykładzie SAP S/4HANA
- Jak wdrożenie SAP S/4HANA z Hicron wesprze Twoją organizację w zarządzaniu produkcją?
Projektując harmonogram, który przyniesie organizacji sukces sprzedażowy, warto skorzystać ze wsparcia sprawdzonych i wydajnych systemów ERP. Sama praktyczna wiedza nie wystarczy, aby uniknąć komplikacji w przebiegu produkcji. Rozwiązania chmurowe w postaci SAP dla logistyki i produkcji okazują się być bardzo pomocne również i w tym wypadku. Jak zatem planować taktycznie i najlepiej wykorzystać sprawdzone narzędzia? Warto zacząć od początku.
Planowanie produkcji – definicja. Co to jest?
Planowanie produkcji to obowiązkowy do zrealizowania proces w każdym przedsiębiorstwie zajmującym się wytwarzaniem. Stanowi procedurę zarządzania asortymentem zarówno niepowstałym, jak i już wytworzonym. Uwzględnia ono:
- dostępność materiałów,
- warunki technologiczne przedsiębiorstwa,
- wydajność i liczbę pracowników oraz ich efektywność,
- zapotrzebowanie na produkt,
- uwarunkowania czasowe,
- stany magazynowe (ich zapełnienie i łączną ładowność),
- przepływ produktów i wszelkie możliwe zmienne.
Pomaga ono stworzyć strategię produkcji w taki sposób, aby przynosiła ona jak największe zyski przy zachowaniu zoptymalizowanych kosztów wytwarzania.
Podstawowe pojęcia w planowaniu produkcji
Dobre rozumienie całego procesu produkcyjnego jest podstawą podczas tworzenia jego optymalnej strategii. Dlatego, zanim do tego dojdzie, warto zapoznać się z zagadnieniami związanymi z tym przedsięwzięciem. Im większą wiedzę na temat tej operacji mają zaangażowani w nią pracownicy, tym większe szanse na jej powodzenie.
Nie sposób wskazać wszystkie, ale podstawowe pojęcia, które wiążą się bezpośrednio z procesem produkcji to:
- BOM (ang. Bill of Materials – lista materiałowa) – jest to lista wszystkich elementów i materiałów związanych z produkcją danego artykułu, jest ona źródłem informacji, które pomaga nie tylko przygotować cały proces wytworzenia produktu/usługi, ale też ich ewentualnej naprawy, a także wspiera organizację w sprecyzowaniu zapotrzebowania na konkretne surowce czy części oraz w określeniu zasobów produkcyjnych firmy;
- bilansowanie obciążeń stanowiska pracy – stanowi prognozę możliwości produkcyjnych danego stanowiska pracy przygotowaną na podstawie obciążeń określonych harmonogramem;
- ACT (ang. average cycle time – średni czas cyklu produkcyjnego) – proces obliczany na podstawie średniej dla konkretnego wyrobu w określonej jednostce czasu;
- stanowisko robocze/gniazdo produkcyjne (ang. Work Center) – stanowi zintegrowane ze sobą procesy, stanowiska i maszyny oraz obsługujące je osoby biorące udział w konkretnym momencie produkcji;
- dokumentacja technologiczna – to zestaw wszystkich dokumentów informujących ;
- FR (Failure Rate – częstotliwość występowania uszkodzeń) – określona liczbowo w jednostce czasu liczba awarii urządzeń i linii produkcyjnej;
- APS – (ang. Advanced Planning and Scheduling – zaawansowane planowanie i harmonogramowanie) – realizuje się je w planowaniu logistyki i produkcji w każdym ujęciu, czyli krótko, średnio i długoterminowym przy wykorzystaniu zaawansowanych systemów informatycznych, umożliwiają one stworzenie dobrego planu produkcji dzięki możliwości wykonywania za ich pomocą skomplikowanych działań planistycznych, a także zoptymalizowanych symulacji.
Rodzaje planowania produkcji w firmie
Zanim przedsiębiorstwo podejmie działania dążące do rozpoczęcia procesów wytwarzania i zorganizowania planowania produkcji, zarządzający i zespoły strategiczne powinny ustalić zdolności produkcyjne. Odpowiednie działy w organizacji czeka zatem rozeznanie się w zadeklarowanych zapotrzebowaniach Klientów – czego dotyczą, z jaką częstotliwością organizacja otrzymuje konkretne zlecenia oraz jak realizowana jest ich dostawa.
Istotnym jest też wzięcie pod uwagę czynnika ludzkiego. Może się chociażby okazać, że niektórzy pracownicy będą potrzebowali dodatkowego przeszkolenia dotyczącego obsługi nowych maszyn. Być może koniecznym będzie również zatrudnienie dodatkowych osób. Niezwykle istotnym w tym przypadku jest też określenie kosztów produkcji danych artykułów, a także przygotowanie strategii w określonym horyzoncie czasowym.
Kiedy już wszystkie te szczegóły zostaną ustalone, przedsiębiorstwo może wybrać konkretny model dopasowany do założonego planu produkcyjnego.
Mowa tu o następujących typach produkcji:
Produkcja potokowa (przepływowa, ang. flow production)
W jej przypadku dąży się do zatarcia granic między poszczególnymi stadiami produkcji. Jej założeniem jest stworzenie takiego przepływu produkcji, który wyeliminuje jej wszelkie komplikacje i możliwe opóźnienia. Ten typ wytwarzania oparty jest o jej maksymalne ustandaryzowanie i ścisłą kontrolę jakości każdego jej momentu. Taki model sprawdza się w przypadku takich artykułów, które mogą być oparte o standardowe projekty każdego elementu. Chcąc zapobiec opóźnieniom w tym przypadku, należy pamiętać o dostępności zasobów (chociażby ludzkich, materiałów, maszyn).
Produkcja seryjna (ang. batch production)
Ten model planowania oparty jest o produkcję poszczególnych elementów w grupach. Umożliwia dokładne kontrolowanie wszystkich momentów produkcji artykułu. Polega na monitorowaniu ich i przeciwdziałaniu ewentualnym błędom, a jeśli takie się pojawią szybko je naprawić. Dzięki temu modelowi usterki związane z jedną partią wyrobów z produkcji mogą być wyeliminowane w kolejnej. Jednak, aby uniknąć wąskich gardeł i wszelkich opóźnień, ten plan produkcji musi uwzględniać dostępność maszyn i urządzeń. Jedne z nich będą pracować szybciej i wytwarzać więcej produktów inne z kolei odwrotnie. Warto zatem przeanalizować rozmieszczenie stanowisk roboczych i ich odpowiednie wyposażenie.
Produkcja procesowa (ang. process manufacturing production)
Założeniem tego modelu jest możliwie jak największe zautomatyzowanie produkcji przy zachowaniu płynności przejść między kolejnymi jej etapami. W tym przypadku należy zwrócić szczególną uwagę na kontrolowanie przedsięwzięcia na bieżąco, tak by każdy wyprodukowany artykuł mieścił się w standardach przyjętych przez firmę. Jeden błąd podczas wytwarzania może mieć bowiem wpływ na znaczną ilość produktów. W produkcji procesowej planowanie może dotyczyć pracy zarówno osób zatrudnionych, jak i sprzętu.
Produkcja masowa (ang. mass production)
Ten model jest zbliżony do produkcji przepływowej. Jednak zakłada on zwiększoną automatyzację, a także dzieli linie produkcyjne w taki sposób, iż każda odpowiada za wytwarzanie jednego, konkretnego produktu. Dzięki takiemu planowaniu firmy produkcyjne zyskują czas, który w innym wypadku byłby przeznaczony na przezbrojenie linii produkcyjnych. W przeciwieństwie do planu seryjnego, ten nie jest tak szczegółowo podzielony. Powstanie gotowego wyrobu nie wiąże się z jego uprzednim podzieleniem na partie. Taka strategia pozwala też na szybsze wytwarzanie artykułów. Przy zastosowaniu tego planowania warto jest mieć kontrolę nad zapasami w magazynach i tak zorganizować produkcję, aby uniknąć nadwyżek. Dlatego w tym przypadku istotnym jest zbadanie zapotrzebowań rynkowych.
Produkcja oparta na pracy/projektach (ang. job/project-based production)
Ta metoda obejmuje takie artykuły, których poszczególnym częściom przypisany jest indywidualny i ściśle określony plan wytwarzania. Często są one przygotowywane osobno. Praca w tym przypadku bazuje na projektach, których wcześniejsze dokładne określenie ułatwia całe przedsięwzięcie. Takie planowanie jest charakterystyczne dla mniejszych zakładów, koncentrujących się na bardzo precyzyjnym, złożonym z wielu elementów wytwarzaniu. Dlatego za proces produkcyjny jednej części gotowego artykułu może odpowiadać jedna lub bardzo niewiele osób. Taki model wykorzystywany przy chociażby tworzeniu biżuterii.
Czym jest harmonogramowanie produkcji i dlaczego planista jest ważny?
Często zdarza się, że wyrażenia “planowanie” i “harmonogramowanie produkcji” traktowane są wymiennie. Jest to błędem, ponieważ istnieją między nimi diametralne różnice. To drugie pojęcie dotyczy projektowania kalendarza wytwarzania, o który oparty ma być cały proces. Organizowanie takiego terminarza opiera się o bardzo szczegółowe rozplanowanie produkcji w krótkiej perspektywie czasowej. W tym ujęciu przede wszystkim ważne jest ustalenie kolejności czynności operacyjnych dotyczących technologii, czyli uwzględniających konkretne maszyny, zasoby (także ludzkie), linie produkcyjne, a także związanych z przełożeniem wytwarzania na realia związane z pracą zmianową.
Takie porządkowanie etapów produkcji polega na uściśleniu kolejności czynności produkcyjnych przy uwzględnieniu zasobów firmy. Tworząc harmonogram produkcji bardzo istotnym jest uwzględnienie możliwej konieczności przeszkolenia pracowników, kosztów przezbrojenia linii wytwarzania, kwestie związane z przygotowaniem i zakończeniem w każdym obszarze produkcji czy wszelkie możliwe przestoje (takie, które są zależne od specyfiki zakładu i te, które zdarzają się losowo).
Należy zaznaczyć, że główny harmonogram produkcji jest efektem uważnej pracy planisty. Czasem jest za niego odpowiedzialna jedna osoba, w niektórych wypadkach z kolei w firmie potrzebnym jest stworzenie całego działu planowania. Do zadań tych pracowników tego obszaru należy przede wszystkim decydowanie o kolejności odpowiednich procedur, rozmiarach partii przygotowanych do wytwarzania, przygotowywanie nowych tras transportowych na wypadek usterek czy wypadków losowych albo kolejności i ilości wytwarzanych produktów.
Zdarza się, że jedna organizacja zatrudnia kilku planistów, którzy zobowiązani są współpracować. Wtedy często rozstrzygają w sprawach takich jak korzystanie ze sprzętu lub technologii, do których jest ograniczony dostęp, przykładowo wtedy, kiedy maszyna jest jedna, a jej użycie konieczne jest w kilku projektach. Taka osoba powinna wykazywać się sprawnością komunikacyjną, aby bez większych komplikacji ustalać szczegóły związane z harmonogramem i doglądać szczegółów zleceń przy wsparciu innych specjalistów w zakładzie produkcyjnym. Jej rola jest bardzo istotna i sprawia, że linia produkcyjna działa tak, jak należy.
Znajomość popytu jako niezbędny element planowania produkcji
Od tego czynnika w największej mierze zależy ilość wyprodukowanych artykułów. Właściwe planowanie wytwarzania skupia się wokół tego zagadnienia. To ilu Klientów wykazuje zainteresowanie produktem, jakie jest na niego zapotrzebowanie, ilu konkurentów firma ma na rynku, a także znajomość wielkości zamówień od zainteresowanych konkretną partią pomagają określić datę rozpoczęcia produkcji, jej rozmiary, potrzeby związane z zapewnieniem właściwych zasobów, możliwości wytwórcze, sam harmonogram i wiele innych aspektów. Pod uwagę należy wziąć popyt długoterminowy, średnioterminowy i krótkoterminowy.
Ten pierwszy obejmuje z reguły okres dwunastu miesięcy i jest związany głównie z określeniem budżetu przeznaczonego na wytwarzanie i zyskami, jakie ta przyniesie, a także sprecyzowaniem możliwości zespołu i konieczności zatrudnienia jego nowych członków, bądź nie.
Drugi wiąże się z okresem trzech do sześciu miesięcy. Dotyczy dysponowania stanami minimalnymi magazynów zakładu, a także zarezerwowanymi dla Klientów artykułami związanymi z ich zgłoszonymi i przewidywanymi potrzebami. Te wielkości są z reguły zaokrąglane tak, aby dopasować je do tych wskazanych w popycie długoterminowym. Zdarza się jednak, że zapotrzebowania kupujących są większe niż założone. Wtedy zarządzający tym obszarem przygotowują nowe obliczenia i ponownie rewidują budżet, ustalają dostępność maszyn, konkretnych stanowisk i zasobów.
Trzeci dotyczy zdecydowanie krótszego okresu – kilku tygodni, tygodnia, a nawet kilku dni. Obejmuje on jedynie zatwierdzone zamówienia i stany magazynowe wynikające z konieczności ich minimalnego zapełnienia. W przypadku popytu krótkoterminowego ważne jest też zadbanie o maksymalne obciążenie maszyn i możliwości zatrudnionych.
Fazy planowania produkcji – jak układać harmonogram dopasowany do warunków funkcjonowania organizacji?
Dla każdej firmy produkcyjnej w momencie opracowywania strategii niezwykle ważnym aspektem jest rozumienie i właściwe opracowanie następujących po sobie faz wytwarzania. Wskazuje się następujące:
- Badania i studia wstępne – obejmujące obserwację warunków marketingowych i rynkowych powiązanych z popytem na konkretny produkt.
- Przygotowanie konstrukcyjne – obejmuje fazy projektowe dotyczące wyglądu i funkcjonalności wszystkich części jak i gotowego produktu oraz przygotowanie jego wersji testowej.
- Przygotowanie technologiczne – dotyczy opracowania i obsługi obszarów związanych z wytwarzaniem.
- Przygotowanie organizacyjne – związane jest z organizacją pracy wszystkich komórek fabrycznych, w których odbywać się będzie proces powstawania artykułów; polega na odpowiednim rozmieszczeniu i przygotowaniu stanowisk pracy, właściwym oddelegowaniu zadań do konkretnych zespołów, wyznaczaniu konkretnych ram, terminów przypisanych danym procedurom, przygotowywaniu zatrudnionych osób i opracowaniu, ustaleniu procesów technologicznych produkcji i systemów służących do jej kierowania.
- Przygotowanie rozruchu – obejmuje wszystkie prace konieczne do rozpoczęcia serii rozruchowych zmierzających ku osiągnięcia wskaźników produkcyjno-organizacyjnych podtrzymywanych już w momencie osiągnięcia ustabilizowanego wytwarzania.
- Przygotowanie eksploatacji wyrobu gotowego – opracowanie strategii dystrybucji, obsługi Klienta, prac naprawczych i konserwacyjnych oraz działu serwisowania technicznego.
- Przygotowanie likwidacji produktu – dotyczy procesów związanych z wyłączaniem artykułu z produkcji i eksploatacji przez kupujących; wiążę się z wycofaniem wytwarzania wyrobu, zwalnianiem zdolności produkcyjnych, a także recyklingiem pozostałości i zabezpieczeniem ekologicznym środowiska.
Sprecyzowanie i ustalenie kolejnych faz wytwarzania to element, którego nie można pominąć. Jego zlekceważenie lub niedostateczne przeanalizowanie i zorganizowanie może prowadzić do destabilizacji kolejnych etapów wytwarzania, a tym samym doprowadzić do utrudnień w realizacji całego przedsięwzięcia.
Proces planowania produkcji na przykładzie SAP S/4HANA
Najlepsze strategie firm planujących realizację zleceń produkcyjnych nie powiodą się bez wsparcia odpowiednich, bezpiecznych i sprawdzonych systemów. Przestrzeganie zasad planowania to nie wszystko. Decydując się na uruchomienie tak zaawansowanego projektu, jakim jest wprowadzenie produktu na rynek należy wspierać się narzędziami, które pozwolą na optymalizację każdego z wymienionych już wcześniej elementów ścieżki wytwarzania. Pomocą może być oczywiście Excel i inne popularne programy, ale to nie wystarczy.
Doskonałym rozwiązaniem usprawniającym działanie zakładu przy takich projektach jest SAP S/4HANA. Przepływ informacji w chmurze zapewnia ich aktualizację w czasie rzeczywistym na wszystkich stanowiskach pracy i dla każdego zalogowanego użytkownika. Pozwala on także uporządkować i w pełni kontrolować limity magazynowe, które rosną lub maleją w odpowiednim momencie procesu.
To także niezwykłe ułatwienie w czasie, kiedy konieczne jest uzupełnienie zasobów. System na bieżąco informuje o brakach, a nawet pozwala ich uniknąć poprzez automatyczne wyświetlanie powiadomienia o osiągnięciu stanu minimalnego danego artykułu. Dodatkowo to rozwiązanie umożliwia śledzenie tras transportowych produktu, aktualizowanie informacji o zapotrzebowaniu ze strony Klientów czy ułatwia prognozowanie dotyczące kolejnych partii wytwarzania.
W przypadku SAP S/4HANA możliwości wsparcia organizacji jest właściwie niezliczona ilość. Wraz z pomocą doświadczonych specjalistów doskonale znających ten system, możliwe jest osiągnięcie satysfakcjonujących wyników sprzedażowych i ogromnego rozwoju biznesu.
