Zarządzanie rozwojem pracowników – jakie znaczenie odgrywa odpowiednia motywacja
Istnieją różne rodzaje i wiele teorii motywacji, dlatego nie możemy mówić o jednej poprawnej definicji, która sprawdzałaby się w przypadku każdego pracownika czy była możliwa do zastosowania w każdej firmie. W najbardziej ogólny sposób możemy określić ją jako emocjonalne zaangażowanie dla organizacji. Motywacja w tym kontekście oznacza entuzjazm, energię, poświęcenie i kreatywność, które pracownik wnosi każdego dnia do firmy.
Motywowanie zespołu jest jednym z głównych obowiązków dla kierowników, menedżerów czy team liderów. Powinien być to przemyślany i celowy proces, który ma za zadanie nie tylko ukierunkowanie pracowników, ale również rozbudzenie energii do działania i nadanie poczucia sensu. Efektywny system motywacyjny nie może polegać jedynie na kształtowaniu zachowań i postaw pracowników zgodnie z oczekiwaniami liderów. Musi on również identyfikować oraz uwzględniać ich predyspozycje i potrzeby, a także pomagać i zachęcać do rozwoju umiejętności kluczowych dla organizacji.
Choć trudno jest zmierzyć czy kontrolować motywacje pracowników, przekłada się ona na realne korzyści dla firmy. Dlatego warto bliżej przyjrzeć się jej rodzajom i poszukać między nimi równowagi, która będzie najlepiej oddziaływać na nasz zespół.
Rodzaje motywacji pracowników
Ze względu na kierunek i źródło możemy mówić o dwóch rodzajach motywacji pracowników: wewnętrznej i zewnętrznej. Motywacja wewnętrzna wynika z potrzeby satysfakcji z wykonywanej pracy i osiągania celów zgodnych z wyznawanymi wartościami. W odróżnieniu od niej motywacja zewnętrzna związana jest z zewnętrznymi nagrodami, takimi jak pieniądze, awanse czy pochwały.
Należy jednak pamiętać, że motywowanie to indywidualny proces, który zależy od wielu czynników m.in.:
- celu i oczekiwań;
- kompetencji podwładnych;
- systemu wartości;
- cech charakteru;
- wieku;
- płci;
- doświadczenia zawodowego;
- wykształcenia;
- zajmowanego stanowiska;
- środowiska społecznego;
- wzorców kulturowych.
Przy projektowaniu i zarządzaniu systemem motywacyjnym całej organizacji należy wziąć pod uwagę jak najwięcej tych elementów i słuchać głosu pracowników. Stwarzanie warunków do efektywnej pracy i zachęcanie do rozwoju każdego z pracowników przynosi korzyści w postaci zwiększenia jego uczciwości i lojalności wobec firmy.
Motywacja zewnętrzna
Premia, awans i pochwała to najczęstsze formy motywacji zewnętrznej. Pracownik podejmuje określone działania, by uzyskać nagrodę lub uniknąć kary, dlatego możemy mówić motywacji pozytywnej i negatywnej.
Przykładem na motywowanie pozytywne jest awans czy podwyżka, ale też elastyczny czas pracy, luksusowe miejsce pracy i dostęp do dodatkowych świadczeń pracowniczych. W przypadku premii ważne jest, by w oczach pracowników kryteria jej przyznania były przejrzyste, a sam pracownik miał wpływ na możliwość jej uzyskania. Należy też pamiętać, że wysokość premii nie może przekraczać 1/3 pensji, ponieważ wtedy wywołuje ona stan wewnętrznego napięcia i nie prowadzi do wzrostu motywacji. Ważne, by wynagrodzenie podstawowe było dla pracownika satysfakcjonujące, a premia była formą dodatkowej nagrody.
W ustaleniu skutecznego systemu kompensacyjnego, który usatysfakcjonuje twoich pracowników, może pomóc SAP SuccessFactors Compensation. Umożliwi on sprostanie wymaganiom finansowym personelu z uwzględnieniem dostępnego na ten celu budżetu. Nie jest on skupiony jedynie na automatyzacji całego procesu, ale kładzie nacisk na stworzenie systemu nagród, który jest odpowiedni, sprawiedliwy i wypłacany regularnie.
Motywacja negatywna może występować w formie nagany, braku premii, upomnienia czy groźby zwolnieniem.
Motywacja wewnętrzna
Drugim rodzajem motywacji jest motywacja wewnętrzna. Pracownicy motywowani wewnętrznie podejmują działania zgodnie z własnymi celami, wartościami i zainteresowaniami, chcąc zaspokoić osobiste potrzeby rozwoju czy spełnienia się w określonej roli. W ramach pracy to często poczucie chęci realizacji zadania, wynikające np. z przekonania o jego sensowności. Motywacja wewnętrzna nie wiąże się z żadną nagrodą, a może wynikać z odczuć czy predyspozycji danej osoby, która lubi wykonywać określone działanie lub widzi w nim ciekawe wyzwanie.
U pracownika może również brać się z potrzeby realizowania swojego systemu wartości czy przekonań, które są zgodne z kulturą i celami organizacji. Powinna być ona również wspierana przez działania pracodawcy poprzez oferowanie ciekawych projektów, pracę z nowymi technologiami, ofertę szkoleniową. Te elementy często postrzegane są jako benefity i budują lojalność wobec organizacji.
Który rodzaj motywowania pracowników jest lepszy?
Oba rodzaje motywacji, zarówno motywacja wewnętrzna jak i zewnętrzna, są ważne.
Pozornie wydaje się, że silnie zmotywowany wewnętrznie pracownik, samodzielnie dążący do wypełniania swoich obowiązków, jest dla przedsiębiorstwa najcenniejszy. Należy jednak pamiętać, że w większym lub mniejszym stopniu potrzebują oni również motywacji zewnętrznej.
Badania przeprowadzone na Yale i Swarthmore College dowodzą, że gwarantem stałej motywacji nie jest wykonywanie zgodnej z zainteresowaniami czy satysfakcjonującej pracy za określoną pensję. Nie jest więc prawdą proste założenie, że wystarczy robić, co się lubi i dostawać za to pieniądze. Amy Wrzesniewski zwraca uwagę na tzw. “efekt podkopania”, który przejawia się mniejszym zaangażowaniem, przy wykonywaniu czynności, które w normalnej sytuacji sprawiają nam radość, jeśli zostajemy za to opłaceni.
Pamiętajmy jednak, że według raportu “Raport Trendów 2023 (manpowergroup.pl)” aż 41% ankietowanych podało atrakcyjniejsze wynagrodzenie, jako główny powód zmiany pracy. Należy więc zachować równowagę, odpowiednio dobierając środki i intensywność motywacji zespołu. Wysiłek ten opłaca się jednak, ponieważ silna motywacja wśród pracowników prowadzi do lepszego osiągania przez nich celów.
Narzędzia wspierające zarządzanie rozwojem pracowników
Istnieją proste działania motywujące pracowników, do których zaliczyć możemy nagrody w postaci gratyfikacji finansowych czy wspólne świętowanie urodzin w biurze. Jednak kluczem do sukcesu często może okazać się zastosowanie narzędzi i systemów, które umożliwią na bieżąco śledzenie postępu pracowników, przekazywanie informacji zwrotnej czy wyznaczanie konkretnych celów. Nie tylko wspierają one różne metody motywacji, pozwalają również monitorować zachowania pracowników i identyfikować wyzwania.
Wykorzystanie systemów informatycznych takich jak SAP SuccessFactors prowadzi do stosowania przejrzystych i jasnych systemów oceniania. Umożliwia obu stronom, zarówno kierownikom, jak i członkom zespołów wyznaczać kryteria i na bieżąco śledzić postępy, co pozwala uniknąć sytuacji, w których pracownicy czują się niedocenieni lub przeceniani przez swoich przełożonych.
Budowanie w ludziach przekonania, że są nie tylko wykonawcami powierzonych zadań, ale również uczestnikami. Środowisko pracy jest ważnym czynnikiem pozapłacowym, który wpływa na utrzymanie zaangażowania pracowników. Należy pamiętać, że kwestie finansowe są tylko jednym z motywatorów. Nie mniej ważne są komunikacja, kontakt z innymi ludźmi czy work-life-balance. W kontekście utrzymania przyjaznej atmosfery w pracy istotne jest przekazywanie informacji zwrotnej, pozytywnej i negatywnej, ważne jednak by miało to miejsce szybko i odbywało się przemyślany sposób.
W przypadku systemu SAP organizacja może wybierać między wieloma samodzielnymi modułami SAP SuccessFactors i dostosowywać je do swoich celów oraz uwzględniać potrzeby konkretnych grup pracowników.
Na przykład w module SAP SuccessFactors Performance Management mamy dostęp do dwóch funkcjonalności, które umożliwiają przekazanie opinii na temat pracowników “get feedback” i “ask feedback”. Narzędzia te charakteryzują się odmiennymi opcjami, stosowane są zależnie od sytuacji, ale pozwalają otrzymać ocenę nawet od trzydziestu osób jednocześnie lub poprosić o jej wystawienie kogoś spoza zespołu. Ważnym jest, aby zachęcić pracowników do dzielenia się opinią na bieżąco i personalnie, ale również w sposób uschematyzowany, przekazywany regularnie i w pełni transparentny.
Rodzaje zaangażowania pracowników
Oprócz dwóch omówionych powyżej rodzajów motywacji do pracy, możemy również mówić o innych, bardziej szczegółowych typach zaangażowania:
- zaangażowanie behawioralne
- zaangażowanie poznawcze
- zaangażowanie emocjonalne
Zaangażowanie behawioralne
Stopień gotowości do podejmowania wysiłku oraz gotowość do podejmowania wyzwań również poza zakresem swoich podstawowych obowiązków określa zaangażowanie behawioralne. To przede wszystkim stosunek do pracy, obejmujący również wychodzenie z inicjatywami, które mogą poprawić efektywność organizacji.
Pracownicy zaangażowani behawioralnie często są bardziej produktywni i osiągają lepsze wyniki. Warunki pracy mają na nie ogromny wpływ, dlatego jednym ze sposobów na motywowanie pracowników jest dobre zorganizowanie czasu, przestrzeni i warunków pracy, które zwiększają produktywność.
Zapewnienie odpowiednich narzędzi poprawia komfort i oszczędza czas, a kompetentne kształtowanie u pracowników umiejętności, umożliwiających im autonomiczne wykonywanie swoich obowiązków, poprawia jakość pracy i daje poczucie niezależności, a także przekonanie, że firma szanuje czas swoich ludzi.
Zaangażowanie emocjonalne
Zaangażowanie emocjonalne – to identyfikacja z celami i wartościami organizacji, pracownicy są bardziej skłonni do poświęceń i działania, ponieważ czują się związani z firmą. Ludzie z większą uwagą i chętniej realizują zadania, których czują się częścią.
Lider zespołu powinien komunikować w sposób jasny, przekonujący i skuteczny swoją wizję, wyznaczając konkretny kierunek wspólnych działań swoich podwładnych oraz zadbać, by dla każdego był on zrozumiały i uzasadniony. Budowanie zdrowej i poprawnej relacji na linii przełożony-pracownik, w tym także równe traktowanie wszystkich członków zespołu, zwiększa ich gotowość do podjęcia wyzwań.
Nie mniej istotną rolę odgrywa również kontakt między samymi pracownikami. W przypadku systemu SAP moduł Work Zone jest firmowym portalem społecznościowy na wzór LinkedIna czy Facebooka, który dostarcza informacji na temat funkcjonowania firmy, umożliwia dyskutowanie w grupach, a także pełni funkcje platformy do dzielenia się informacją zwrotną i budowania relacji. .
Zaangażowanie poznawcze
Zaangażowanie poznawcze – to dostrzeganie przez pracowników znaczenia swojej pracy i jej wpływu na organizację jako całość, a także znajomość procesów i procedur oraz rozumienie ich celowości.
Wymagania, które stawiamy przed zespołem, muszą być dla niego w pełni zrozumiałe i możliwe do realizacji. Liderzy powinni również dostrzegać potencjał i przekazywać pracownikom część decyzyjności. Idea empowermentu mówi o tym, by rozbudzać inicjatywy po stronie pracowników i zachęcać ich do podejmowania decyzji oraz brania odpowiedzialności za efekt.
Według badań niewłaściwy styl zarządzania jest drugim w kolejności czynnikiem demotywującym (35% procent badanych), tuż za nim plasuje się poczucie niewykorzystanego potencjału, dlatego tak istotną rolę w motywacji odgrywają w organizacji bezpośredni przełożeni.
W realizacji tego celu managerowie, którzy pracują przy użyciu systemu SAP, mogą skorzystać z SAP SuccessFactors Performance and Goals Management (PMGM). Przy jego pomocy można wyznaczać, klasyfikować i oceniać realizację celów przedsiębiorstwa dla poszczególnych członków zespołów, a także łączyć rozwój danego pracownika z planami biznesowymi całej organizacji. Niemniej ważna jest ta funkcjonalności z perspektywy samych pracowników, którzy mogą na bieżąco śledzić swoje postępy i dostrzegać jak ważni są dla organizacji.
FAQ
Jakie są rodzaje motywacji pracowników?
Dwa najczęściej wymieniane typy motywacji to:
- motywacja wewnętrzna – działanie wynikające z własnych dążeń pracowników
- motywacja zewnętrzna – działanie wynikające z systemu nagród i kar stosowanych przez pracodawcę, w celu skłonienia swoich pracowników do osiągania określonych wyników
Na czym polega motywacja wewnętrzna?
O motywacji wewnętrznej mówimy wtedy, gdy pracownik czerpie satysfakcję z wykonywanych obowiązków, ponieważ są one zgodne z jego zainteresowaniami i wyznawanymi wartościami. Możemy ją określić jako potrzebę samorealizacji jednostki, która przy okazji przynosi wartość dla organizacji.
Na czym polega motywacja zewnętrzna?
Motywacja zewnętrzna to pojęcie skupione wokół systemu kar i nagród w danej organizacji. Jest oparta przede wszystkim na bodźcach pochodzących z zewnątrz, takich jak: wynagrodzenie, premia, awans, uznanie i pochwały, świadczenia socjalne. Ten rodzaj motywacji ma swoje ograniczenia i warto by łączył się z innymi sposobami zwiększania zaangażowania pracowników.
Jakie są najbardziej efektywne metody motywowania pracowników?
Nie ma jednego skutecznego sposobu motywowania pracowników. W dużej mierze zależne są one od branży, kultury organizacyjnej, a przede wszystkim od potrzeb pracowników. Ważne jest więc indywidualne podejście, badanie nastrojów i dobra komunikacja z zespołem w celu poszukiwania najskuteczniejszego rozwiązania.
Jakie korzyści mogą przynieść narzędzia do motywowania pracowników?
Wykorzystanie narzędzi w procesie motywacji pracowników prowadzi do zwiększenia ich efektywności, ale również lepszego rozumienia przez nich powierzanych im zadań. Przy wykorzystaniu specjalnego oprogramowania członkowie zespołu mogą śledzić na bieżąco swoje wyniki, a liderzy łatwo kierować ich rozwojem poprzez platformy e-learningowe czy systemy do zarządzania talentami. Dobrze zaplanowana ścieżka kariery pozwala też zwiększyć poczucie przynależności i zatrzymać pracowników w pracy na dłużej.
